اجرای برنامه خانه و مدرسه برای نخستین بار در جمهوری اسلامی ایران توسط دفتر مقابله با مواد و جرم سازمان ملل متحد در ایران
چهره پیمان ازهیجان و شادی میدرخشید. احتمالاً این اولین باری بود که مادرش در هنگام بازی، کاملاً به او توجه داشت وعلاوه بر تشویق او اجازه میداد هر آنچه را میخواست انجام دهد. این یکی از فعالیتهای برنامه خانه و مدرسه است. این برنامه والدین را تشویق و توانمند میکند تا با فرزندانشان به تنهایی، زمان با کیفیت و مفید بگذرانند و توجه مورد نیاز کودک را فراهم نمایند.
برنامه خانه و مدرسه در سال 1988 میلادی توسط سرکار خانم پروفسور لین مکدونالد، پروفسور تحقیقات اجتماعی، دانشگاه میدلسکس لندن، انگلستان طراحی و تدوین شده است. این برنامه، برنامهای مبتنی بر شواهد و متشکل از گروه خانوادهها است که با هدف ارتقای انعطاف پذیری کودکان در مقابل عوامل خطر و همچنین توانمندسازی والدین جهت ایفای هرچه بهتر نقش خود به عنوان اولین منابع پیشگیری اولیه از مصرف مواد طراحی و تدوین شده است. این برنامه هشت هفتهای در مدرسه برگزار میشود و تمامی خانوادهها به شکل داوطلبانه در آن شرکت میکنند. برنامه خانه و مدرسه، برنامهای با ساختار شامل فعالیتهایی با هدف حمایت از ارتباط مثبت و مؤثر میان والدین و فرزندان و توانمندسازی والدین در خصوص راهبردهای مثبت فرزندپروری است. با وجود ارتباط و تعامل مثبت و مؤثر میان والدین و مدرسه، کودکان کمتر در معرض افت تحصیلی، سؤمصرف مواد و الکل، بزهکاری، رفتارهای ضد اجتماعی، سؤاستفاده جنسی، غفلت و مشکلات روحی و روانی قرار میگیرند.
تحقیقات، از تاثیرگذاری برنامههای خانواده/فرزندپروری، مدرسهمحور و جامعهمحور در پیشگیری از مصرف مواد حمایت میکنند. به عنوان مثال رزنیک و همکاران در سال 1997 در خصوص سلامت نوجوانان تحقیقی را با هدف تشخیص عوامل خطر و محافظ مرتبط با 4 حوزه سلامت در سطح خانواده، مدرسه و اشخاص که مصرف مواد نیز جزو همین 4 حوزه به شمار میرفت، انجام دادند. نتایج این تحقیق نشان داد خانواده، مدرسه و همچنین خصوصیات شخصیتی افراد با رفتارهای سالم و پرخطر در نوجوانان مرتبط است. علاوه بر آن این تحقیق نشان داد، والدین و خانواده نقش پر اهمیت و بسزایی در شکلگیری سلامت کودکان به عهده دارند. اگر چه حضور فیزیکی والدین در خانه برای کاهش عوامل خطر (به خصوص در ارتباط با مصرف مواد) مؤثر است، اما ارتباط و توجه والدین از اهمیت بیشتری برخوردار است. در خانههایی که کودکان به آسانی به مواد دسترسی دارند، خطر خودکشی، خشونت بین فردی و مصرف مواد افزایش پیدا میکند.
والدینی که برای یک بار در برنامه خانه و مدرسه شرکت میکنند تا 80% در برنامه باقی میمانند و آن را تا انتها ادامه میدهند. در سال 2010 میلادی دفتر مرکزی مقابله با مواد وجرم سازمان ملل متحد در وین برنامه خانه و مدرسه را به عنوان یکی از 11 برنامه برتر مبتنی بر شواهد فرزندپروری برای بهرهمندی مدارس جهت دستیابی و ارتقا سلامت کودکان، در جهان معرفی کرده است.
با توجه به پیشینه ذکر شده در خصوص برنامه خانه و مدرسه و در چارچوب فعالیتهای دفتر مقابله با مواد وجرم سازمان ملل متحد در جمهوری اسلامی ایران جهت حمایت و ارتقا برنامههای کاهش تقاضای مواد، این دفتر در نظر گرفت اجرای آزمایشی برنامه خانه و مدرسه را برای نخستین بار در کشور با همکاری ستاد مبارزه با مواد مخدر جمهوری اسلامی ایران، وزارت آموزش و پرورش و سازمان بهزیستی انجام دهد. اجرای آزمایشی این برنامه مورخ 21 دی ماه 1392، با حضور 32 شرکتکننده که عبارت بودند از والدین، مشاوران، معلمان و مدیران دو مقطع پیشدبستانی در مجتمع فرهنگی شقایق آغاز شد. نخست، شرکتکنندگان آموزشی 5 روزه در خصوص این برنامه را که توسط طراح آن، پروفسور مارلین روت مکدونالد و مدرس جناب آقای دکتر تقی دوستقرین، سخنران، دانشگاه علوم بهداشتی و حفاظت اجتماعی بخش مددکاری اجتماعی، دانشگاه برونل، میدلسکس، لندن، انگلستان ارائه میشد، پشت سر گذاشتند و سپس اجرای برنامه در هشت هفته متوالی را آغاز کردند.
در این راستا و در سخنرانی افتتاحیهی این برنامه، جناب آقای لیک بونوات، نماینده دفتر مقابله با مواد و جرم سازمان ملل متحد در جمهوری اسلامی ایران بر اهمیت و کلیدی بودن نقش خانوادهها، مدارس و محیطهای وابسته به آنها در فراهم کردن زندگی سالم و عاری از مواد و خشونت برای کودکان در زمان تحصیل تأکید کردند. ایشان همچنین اظهار امیدواری کردند که با اجرای برنامه خانه و مدرسه و سایر برنامههای پیشگیری از مصرف مواد مبتنی بر شواهد توسط دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد در جمهوری اسلامی ایران، سطح برنامههای پیشگیری از مصرف مواد در کشور جمهوری اسلامی ایران را ارتقا بخشیده و بیش از پیش حمایت مینمایند.
