اجرای برنامه های پیشگیری از اچ آی وی در شرکای جنسی افراد مصرف کننده توسط دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد در ایران
سارا، زن 38 ساله ایرانی که از طریق شوهر اچ آی وی مثبتاش مبتلا به این ویروس شده میگوید "ای کاش در مورد راههای انتقال اچ آی وی میدانستم، و میتوانستم دربرابر آن ایمن باشم. شوهرم مصرف کننده تزریقی مواد و مبتلا به اچ آی وی بود. ما زمانی از این موضوع مطلع شدیم که دیگر خیلی دیر شده بود و من هم مبتلا به ویروس شده بودم".
طی دهه گذشته، اصلیترین راه انتقال اچ آی وی در ایران تزریق مشترک در بین مصرف کنندگان مواد بوده است. اغلب مصرف کنندگان از نظر جنسی فعال هستند و امکان دارد شرکای جنسی خود را مبتلا کنند.
از سال 2010، دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد در ایران فعالیتهای متعددی، از جمله دو طرح پیمایش زیست-رفتاری و یک نیازسنجی گروه هدف، را با هدف قرار دادن موضوع شرکای جنسی مصرف کنندگان تزریقی مواد آغاز کرده است،. نیازسنجی نشان داد که بیش از 600،000 نفر از زنان، از مسائل مربوط به مصرف مواد به دلیل اعتیاد همسرانشان رنج میبرند. این مطالعه همچنین نواقص و کمبودهای خدمات بهداشت جسمی و بهداشت روان، و مشاوره و خدمات اجتماعی که به همسران مصرف کنندگان تزریقی مواد عرضه میشود، نشان داد. علاوه بر این، مطالعه نشان داد که عوامل اصلی که مانع دستیابی به گروه هدف میشوند عبارتند از فاش سازی رفتار (مصرف مواد) مردها، کمبود آگاهی زنان از خطرات بالقوه رفتارهای همسرانشان، و فضای عمومی حاکم بر مراکز گذری. اولین پیمایش زیست-رفتاری نشان داد که 4/9% از مصرفکنندگان تزریقی مواد و 69/3% از شرکای جنسی مونثشان اچآیوی مثبت بودهاند، در حالی که مطالعه دوم نشان داد که تنها 2/4% مصرف کنندگان تزریقی مواد و 1% شرکای جنسی آنها اچ آی وی مثبت بوده اند.
جمهوری اسلامی ایران خدمات فراوانی در زمینه پیشگیری، درمان و مراقبت اچ آی وی برای مصرف کنندگان مواد عرضه میکند. نمونههایی از این خدمات عبارتند از: مراکز گذری، درمان نگهدارنده با متادون در اجتماع و محیطهای بسته (زندان)، و مراکز مشاوره و آزمایش داوطلبانه اچ آی وی. از سال 2008 مراکز ویژهای برای زنان آسیب پذیر خدماتی را به مصرف کنندگان تزریقی مواد، شاغلین جنسی، همسران مصرف کنندگان مواد، و همسران زندانیان عرضه کرده اند.
در چارچوب برنامه کشوری 2014-2011، دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد در ایران کارگاهی را با موضوع "پیشگیری از اچ آی وی میان شرکای جنسی مصرف کنندگان مواد" در آذرماه 1391 برگزار کرد. شرکت کنندگان این کارگاه روانشناسانی از مراکز زنان آسیب پ ذیر وزارت بهداشت، کلینیکهای بهداشت شهرداری تهران، و مراکز گذری بودند. از شرکت کنندگان خواسته شد تا محتوی بسته آموزشی را به کار برند و تغییرات لازم را در فعالیتهایشان اعمال کنند. در یک جلسه پیگیری و ارزشیابی که در اسفندماه 1391 انجام شد، مزایا و موانع مربوط به کاربرد بسته آموزشی توسط تسهیلگر و شرکت کنندگان مورد بررسی قرار گرفتند، که به طور فعال تجربیاتشان را به اشتراک گذاشتند.
دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد در نظر دارد بسته آموزشی فوق الذکر را به صورت آزمایشی در چهار استان، تحت بودجه برنامه مشترک سازمان ملل متحد در زمينه ايدز (UNAIDS) به اجرا بگذارد. یک تسهیلگر کار افراد مسئول پروژه را پایش کرده و نتایج آن جمعآوری شده ودر قالب یک گزارش با شرکای کشوری به اشتراک گذاشته خواهد شد.